Toespraak van Koning Willem-Alexander bij het staatsbanket ter gelegenheid van het staatsbezoek aan Tsjechië, Praag
De toespraak is uitgesproken in het Engels.
Meneer de president,
mevrouw Pavlová,
dames en heren,
Mijn vrouw en ik zijn bijzonder dankbaar uw gast te zijn in het prachtige Praag, de Gouden Stad. Dit is het allereerste staatsbezoek vanuit het Koninkrijk der Nederlanden aan de Tsjechische Republiek. Dat is nauwelijks te geloven. Want er is een diepe en langdurige verwantschap tussen onze beide landen. Dat vinden niet alleen wij, ook de Tsjechen zien dit.
Zoals de beroemde Tsjechische schrijver Karel Čapek. Hij bracht in 1931 een bezoek aan ons land en schreef daarover een mooi boekje met de titel ‘Over Holland’. Natuurlijk vertelt hij daarin uitgebreid over de vlakke weilanden met grazende koeien, de molens, de tulpenvelden, de grachten en de onafzienbare zwermen fietsers. Allemaal wonderbaarlijke zaken die je in Tsjechië niet of nauwelijks tegenkomt.
Maar veel wezenlijker dan die uiterlijke verschillen, vindt hij de onderliggende verbinding tussen onze naties. Wat Tsjechië en Nederland volgens hem gemeen hebben is hun ‘europeërschap’: hun gerichtheid op economische samenwerking en sociale en humanitaire solidariteit.
In Čapeks tijd stond die solidariteit in Europa sterk onder druk. We kennen de historische loop der gebeurtenissen…
De geschiedenis kende geen genade en heeft de inwoners van uw prachtige en trotse land onnoemlijk veel onrecht en pijn berokkend.
Diezelfde geschiedenis heeft ons decennialang van elkaar gescheiden met een IJzeren Gordijn.
Maar ze heeft ons uiteindelijk ook weer samengebracht…
De verbondenheid met u – als NAVO-bondgenoten, EU-partners en vrienden – ligt ons zeer na aan het hart. Zij voelt voor ons als de natuurlijke orde der dingen, iets om te koesteren en te beschermen.
Tegelijkertijd zijn we ons maar al te goed bewust van de gevaren die ons bedreigen.
We zien hoe Oekraïne lijdt onder Russische agressie en cynische machtspolitiek.
We zien hoe de internationale rechtsorde onder vuur ligt en hoe de belangen van alles wat kwetsbaar is in de verdrukking komen.
Als Tsjechen herkent u de historische parallellen. U voelt oude littekens trekken. U wéét wat er op het spel staat.
In uw lange en indrukwekkende loopbaan heeft u, meneer de president, zich persoonlijk sterk gemaakt voor de verdediging van vrijheid, vrede en menselijke waarden. Soms ook letterlijk, ten tijde van de oorlog in Joegoslavië, toen u onze Franse bondgenoten uit hun benarde positie wist te bevrijden. Uw loopbaan bracht u ook naar ons land, waar u zich drie jaar inzette op het NATO-hoofdkwartier in Brunssum.
Later was u voorzitter van het NATO Military Committee, de eerste voorzitter uit een voormalig Warschaupact-land. U kent als geen ander het cruciale belang van het trans-Atlantische bondgenootschap voor onze veiligheid en onze toekomst.
Tegelijkertijd pleit u ook voor meer Europees zelfbewustzijn. En u ziet voor uw eigen land een belangrijke rol om initiatief te nemen. Ik citeer graag uw inaugural address: “Let’s not wait for the larger states to bring in their solutions. Where does it say that those largest are also always cleverer and more apt?”
Die woorden zijn ons uit het hart gegrepen. Middelgrote, gelijkgezinde landen als Tsjechië en Nederland kunnen het verschil maken. Helemaal als zij hun krachten bundelen.
Dat is geen theorie. Dat hebben we al bewezen!
Ik denk aan uw initiatieven om zware wapens en munitie te leveren aan Oekraïne en om bondgenoten te faciliteren bij hún steun aan dat land. Nederland deed als een van de eersten mee.
Ik denk ook aan de wijze waarop we samen hebben gezorgd voor een alternatief voor het Russische gas waarvan uw industrie nagenoeg geheel afhankelijk was. De aanvoer van LNG via onze Eemshaven leverde een grote bijdrage aan de oplossing.
Ons staatsbezoek is een uitgelezen kans om te verkennen wat we samen nog meer kunnen doen. Er is zoveel om op voort te bouwen!
Zo kijken wij met bewondering en respect naar uw prestaties in de maakindustrie. De Tsjechen staan van oudsher bekend om hun ‘gouden handen’.
Nederland op zijn beurt heeft een sterke handelstraditie en veel ervaring in het scheppen van een gunstig ecosysteem voor hightech en innovatie.
Stelt u zich eens voor wat er mogelijk is als we beide tradities samenbrengen. Samen kunnen we Europa en de wereld versteld doen staan!
We vinden elkaar in het streven naar een sterke en duurzame economie. Maar welvaart alleen is niet genoeg. Het is essentieel dat we daarnaast blijven luisteren naar de stemmen van wijze mensen uit onze geschiedenis, op wier schouders wij mogen staan.
Zoals de stem van Jan Amos Comenius die ons wees op de waarden van menselijkheid en tolerantie en van goed onderwijs voor iedereen.
En de stem van uw illustere voorganger Václav Havel.
In 1978, toen hij nog een weerloze dissident was in een totalitair systeem, schreef hij het essay ‘The Power of the Powerless’. En daarin raakte hij de kern. Ik citeer: “The issue is the rehabilitation of values like trust, openness, responsibility, solidarity and love.”
Laten wij samen met heel ons hart die waarden hooghouden!
Laten we trots zijn op ons ‘europeërschap’, onze hechte samenwerking als vrije, democratische naties.
En laten we voor ogen houden dat zelfs na de meest barre en genadeloze winter het altijd weer de Lente is die overwint en nieuw leven geeft! In Praag, in Amsterdam en overal elders.
Mag ik u allen vragen het glas met mij te heffen.
Meneer de president, mevrouw Pavlová, op uw gezondheid.
Op de hechte vriendschap tussen de Tsjechische Republiek en het Koninkrijk der Nederlanden.